Extra Muros – a symposium on museums and the city

There is an increasingly strong link between museums and contemporary art institutions and the dynamics of the city. Programs at the Stedelijk Museum, the Van Abbe Museum, de Appel arts centre Amsterdam and the Gemeentemuseum Den Haag are some examples of this interaction, and many other initiatives all over the world reflect the same development, from MACBA to the Centre Pompidou. This “urbanization” of museums is part of a broader cultural development. Many artists intervene in and react to the public space. The various forms of mass media, such as television and the internet, have also freed themselves from their domestic existence, and entered into the city and public space through the increasing use of urban screens, locative media and smart phones. The demand within museums for public programs and education is increasing too, resulting in more activities such as talks, debates and courses, often in collaboration with other parties, which also take place outside the walls of the museum in locations such as community centers, schools and universities.

During this Extra Muros symposium, the Stedelijk Museum and the Lectoraat Kunst en Publieke Ruimte at the Gerrit Rietveld Academie will assess how modern art museums can manifest themselves in the city and what both the city and the museum can achieve through such interaction. How can the collection be presented in the city, outside the walls of the museum? What role do artistic practices play in the relationship between the museum and the public space? How can new media technologies help to create innovative dialogue between the museum and the city? What role do public programming and education play in breaking down the walls between the museum and the city? How can institutional theory and critique be used to approach these questions? And finally, does the museum of the 21st century still have walls or are these only physically present?

Now is the crucial time for the Stedelijk Museum to consider these questions, as the old walls are white once again and the new walls are beginning to take shape: when the Stedelijk Museum reopens inside its new walls, will the museum continue to present programs that are extramural, in all senses of the word?

During the symposium, Juha van ‘t Zelfde from Non-fiction will keep a live blog.

The Extra Muros symposium is the result of a partnership between the Stedelijk Museum and the Lectoraat Kunst en Publieke Ruimte (www.lkpr.nl).

Program, Friday, March 11:

Morning:
In the morning, a number of speakers will focus on the context of the theme “museums in/and the city” and present a variety of innovative projects for discussion with participants.

10.30 -10.40
Opening by Michiel van Iersel (Non-fiction, Amsterdam)

10.40-11.10
The Museum in the City: The Stedelijk Museum as a Case Study by Leontine Coelewij (Stedelijk Museum, Amsterdam)

11.10-11.40
Beyond the Museum: Artistic Interventions in the Urban Realm by Suzanne Lacy (artist and theoretician, Los Angeles)

11.40-12.00
Coffee and tea break

12.00 -12.20
The Museum and Public Space: A Place You Love to Hate by Jeroen Boomgaard (University of Amsterdam, Amsterdam)

12.20-12.40
Longing for Heterotopia: Museums, New Media and the Urban Realm by Margriet Schavemaker (Stedelijk Museum, Amsterdam)

12.40-13.00
Questions and debate

13.00-14.00
Lunch

Afternoon:

14.00 – 15.00
Experts from a number of museums will present their extramural activities in “Pecha Kucha” style:

Marcello Exposito (MACBA, Barcelona); Willem Jan Renders (Van Abbemuseum, Eindhoven); Pierre Muylle (Madmusee Luik, formerly SMAK, Ghent); Barbara Berger (Gemeentemuseum Den Haag).

15.00 – 16.15
Four parallel workshops led by experts. The aim is to bring participants together to reflect and come up with new suggestions. Themes of the workshops:

Museum in Residence – A Portable Space? (Does a museum need a portable building to present programs in the city?) By: Pierre Muylle/ Marlous van Gastel/Sophie Tates

The Museum and Society (How can museums help to tackle social issues in the city, such as improving quality of life and assisting integration?) By: Leontine Coelewij/Barbara Berger

The Collection Outside the Museum (Is the collection intended primarily for display in the museum or are there ways to allow the collection to play a role in the city – via new art production and public programming?) By: Willem Jan Renders

New Institutionalism/Institutional Critique (How can the museum carry out institutional critique and museum innovation through its infiltration into the city?) By: Jeroen Boomgaard/Marcello Exposito

The Role of the Artist (How can artists help the museum to go out onto the streets, and vice versa?) By: Suzanne Lacy

16.15 – 17.00
Plenary presentation of the workshop discussions, moderated by Michiel van Iersel and Juha van ‘t Zelfde (Non-fiction, Amsterdam)

–

Extra Muros will take place at the Stedelijk Museum on 11 March. More information on the Stedelijk website.

Opinion article in Dutch daily NRC Handelsblad

Following my article ‘People Can’t Live in Museums‘ and an interview in this month’s Time Out Amsterdam, I decided to share some of my thoughts on the effects of an UNESCO-enlistment with the Dutch readers of the national daily newspaper NRC Handelsblad. They published my opinion article together with a crazy cartoon by Hajo de Reijger.

Although in Dutch, it resembles many of my long-standing views that I already expressed (in English) in my article and Time Out. Basically, I dare Amsterdam to position the city as a testing ground for innovative projects in an ancient environment and challenge, ignore or even violate the UNESCO regulations if necessary.

De grachtengordel is Werelderfgoed geworden. De stad moet nu niet verkrampen en niet meer toeristen verwachten meent Michiel van Iersel.

.

UNESCO, de onderwijs- en erfgoedtak van de Verenigde Naties, heeft de Amsterdamse grachtengordel op de Werelderfgoedlijst geplaatst. Maar de titel heeft niet de effecten die een ieder verwacht en is eigenlijk een wassen neus.

Voorstanders, waaronder de gemeentepolitiek en de behoudzuchtige Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad, zien de UNESCO-titel als de hoogst haalbare onderscheiding. En sommigen zien er een kip met gouden eieren in, die voor veel extra toeristen zorgt. Het internationale adviesbureau PricewaterhouseCoopers heeft echter in 2008 berekend dat de gemiddelde stijging van het aantal toeristen bij een UNESCO-benoeming hooguit een paar procent is. In een ander onderzoek laat de meest gunstige berekening een stijging zien van zes procent, maar dat betrof het Canadese vissersdorp Lunenberg waar voorheen amper toeristen kwamen. In het wereldberoemde Amsterdam zal het effect aanzienlijk kleiner zijn.

Voorstanders voorzien ook een verandering van het soort toeristen dat de stad zal bezoeken. De ‘brallende Britten‘ zullen plaatsmaken voor kapitaalkrachtige kosmopolieten. Onderzoek weerspreekt ook dit: maar weinig toeristen zijn zich bewust van het UNESCO-predikaat van door hen bezochte plekken. De keuze voor een reisbestemming hangt hier nauwelijks van af.

Bovendien: was de titel vroeger nog voorbehouden aan de meest bedreigde natuurgebieden en de meest uitzonderlijke en kwetsbare architectuur en steden, inmiddels staan er meer dan 900 namen op de lijst en komen er ieder jaar gemiddeld 26 bij. Deze wildgroei zorgt voor een devaluatie van de benoeming.

Alleen al in Nederland stijgt het aantal kandidaten gestaag. De Wadden zijn net toegelaten en rondom Amsterdam bevinden zich al meerdere UNESCO-plekken, waaronder de Stelling van Amsterdam en droogmakerij De Beemster, die nauwelijks meer bezoekers trekken met hun titel. De reislustige Amerikaan kan Nederland ook overslaan en Aken, Keulen, Brussel, Brugge of Bath bezoeken om UNESCO-erfgoed te ervaren. Nog even en UNESCO is de Starbucks van de erfgoedwereld.

Volgens  tegenstanders, de schreeuwerige actiegroep Ai Amsterdam voorop, is de benoeming de doodsteek voor de binnenstad. Amsterdam wordt één groot Begijnhof, als een overgereguleerd openluchtmuseum. Men vreest dat Amsterdam steden als Brugge achterna gaat en eindigt als uitgestorven erfgoedstad, zich niet realiserend dat Brugge pas in 2000  op de lijst is gezet, lang nadat deze stad haar dynamiek verloren had. De benoeming was een poging om de stad nieuw leven in te blazen.

Gemakshalve gebruikt men de benoeming vaak ook als bewijs voor de ‘vertrutting’ van Amsterdam. Maar  wat de bescherming van erfgoed betreft is de hoofdstad Roomser dan UNESCO. Mede als gevolg van de bewonersprotesten tegen de sloop van oude wijken als de Jordaan in de jaren ’60 en ’70, ontwikkelde de stad zelf zijn strenge regels. De revolutionaire geest van weleer waart nu als een spook rond over de grachten en zorgt ervoor dat iedereen met (ver)bouwplannen snel wordt afgeschrikt. UNESCO doet daar amper iets aan af en draagt daar ook weinig aan bij.

Ook de angst voor verder toenemende regeldruk en bemoeizucht van de overheid  is ongegrond. UNESCO is geen Paard van Troje dat ongemerkt ervoor zal zorgen dat gevelreclames en nieuwbouw verboden worden. Het reglement van UNESCO blinkt  uit door vaagheid en laat veel ruimte voor interpretatie. Zelfs in Venetië, het prototype van de platgelopen toeristenstad waar sinds 1950 het inwonersaantal meer dan is gehalveerd, is ruimte voor vernieuwing en commercie. Zo werd twee jaar geleden, ondanks felle protesten vanuit de  bevolking, een opvallende nieuwe loopbrug van de postmoderne Portugese architect Santiago Calatrava in gebruik genomen. En al enkele jaren ontnemen metershoge billboards met reclames het zicht op de bekendste architectuuriconen aan het Canal Grande en het San Marcoplein. En dit allemaal ondanks (of dankzij?) UNESCO én met steun van de lokale monumentendienst.

Dus hoe nu verder? Gewoon doorgaan, alsof UNESCO niet bestaat. Je moet het echt bont maken, of slecht spelen, wil UNESCO je van de lijst halen. Toen Dresden in 2009  van de lijst werd gehaald  als gevolg van de bouw van een nieuwe brug, schreef de Frankfurter Rundschau terecht: “UNESCO is dan wel tot een besluit gekomen, het heeft geen oplossing gevonden.” Dresden koos voor innovatie ten koste van een plek op de lijst. UNESCO raakte een aanwinst kwijt en verloor de grip op een deel van de achterban.

Amsterdam moet zich spiegelen aan Dresden en zijn plek op de Werelderfgoedlijst gebruiken om deze ter discussie te stellen. Laat alle Amsterdammers, toeristen en bovenal UNESCO zien dat je als historische stad met een ‘uitzonderlijke universele waarde’ ook eigentijds en eigenzinnig kunt zijn. Amsterdam moet zich niet laten weerhouden van de hoogbouwplannen voor Overhoeks in Noord, volgens het UNESCO-reglement verboden, of voor de bouw van een nieuwe brug naast het Amstel Hotel, enkel vanuit een misplaatste eerbied voor UNESCO. Als men zo had gedacht in Parijs, waar het hoofdkantoor van UNESCO is gevestigd, dan zou er nu geen Centre Pompidou of glazen piramide bij het Louvre zijn. En dat was eeuwig zonde geweest.

This article first appeared in NRC Handelsblad, August 2, 2010.

UPDATE 1 – Belgian daily De Standaard refers to NRC-article

Aug 5, 2010 – In another UNESCO row (after Dresden it is Bruges’ turn), Jan Van Hove, the Culture editor of Belgian quality newspaper De Standaard, refers to Michiel van Iersel’s NRC article on the admittance of Amsterdam on the UNESCO World Heritage List. He suggests that Bruges should follow Michiel’s suggestion for Amsterdam to ignore UNESCO.

Here is the quote in Dutch, suggesting that Bruges should follow Michiel’s suggestion (for Amsterdam) to ignore its UNESCO-status and leave room for new developments in the historic inner city:

Misschien moet Brugge een voorbeeld nemen aan Amsterdam, dat sinds het voorbije weekend zijn grachtengordel op de lijst van het Werelderfgoed ziet prijken. De titel werd niet overal op gejuich onthaald, want sommigen vrezen dat de titel van de Unesco de strenge regelgeving die nu al bestaat, nog strakker zal maken. In de NRC verscheen gisteren meteen een opiniestuk waarin Amsterdam de raad kreeg om de Unesco gewoon te negeren. ‘Nog even en Unesco is de Starbucks van de erfgoedwereld’, schrijft de auteur, die erop wijst dat de titel van Werelderfgoed wel wat aan waarde inboet nu er 900 plekken op de lijst staan, alsof Unesco, zoals de bekende koffieketen, overal zijn filiaal wil.

According to another source, Patrick Moenaert, Mayor of Bruges, seems to agree:

“ To lose UNESCO classification would be terrible. Neither is it the objective to preserve the city like a picture postcard within which nothing can be altered. Bruges is not a shrine but a city which lives and must continue to live in the 21st century”

UPDATE 2 – Article published in 10 different languages